Spasi ba

Wat betekent dit, vraag je je misschien af. Inmiddels kunnen we dit woord wel dromen. Onvoorstelbaar hoe dankbaar de mensen hier zijn voor de hulp die ze krijgen. Het is dus het woord voor 'Bedankt'.

Gisteren zijn we op weg gegaan voor een dag richting Bershad.
Onze eerste stop was Nemirov waar we ontbeten in de baptistenkerk. Nemirov is misschien bekend van de wodka die daar vandaan komt, deze kregen we niet bij het ontbijt ;)
We ontmoetten daar voorganger Igor, die daar werkt. Hij vertelde over zijn verlangen om tot zegen te zijn voor de Joodse bevolking. Anemone vertelde haar verhaal hoe zij bij het werk betrokken is geraakt. Zij beiden hebben hetzelfde verlangen en vanuit hun Oekraïense en Duitse achtergrond vinden het bijzonder om dit te mogen doen terwijl deze beide volken in het verleden de Joden veel kwaad hebben gedaan.

We reden verder naar Tulchin waar we een lading voedselpakketten hebben bezorgd voor de gemeenschap daar. We ontmoetten daar Rita Scheibes, een overlevende van het dodenkamp Pechora. Zij vertelde haar gruwelijke ervaringen uit die tijd die zij als kind meemaakte en meer dan 20 familieleden verloor, waaronder haar ouders en hoe zij dit alles heeft overleefd. Afgelopen januari was zij in Nijkerk op de holocaustherdenking, maar haar verhaal hier te horen maakte nog veel meer indruk. Ze vroeg mij nog om bloemen en steentjes te leggen op het monument voor haar moeder bij de massagraven van de slachtoffers uit Pechora. Bijzonder om dat te mogen doen.
Tijdens de tocht door het bos, kwam een van de busjes vast te zitten in de modder en moest er een tractor komen om hem eruit te trekken.

Het eten was in Bratslav. Zoals op heel veel plaatsen in Oekraine zijn hier ook gruwelijke dingen gebeurd. Het was exact op de dag 100 jaar geleden dat hier de eerste pogrom werd gehouden, waarbij vele Joden zijn vermoord.
Tijdens de holocaust zijn hier een groot aantal Joodse kinderen in de winter naar de rivier gestuurd, vervolgens werden daar wakken in het ijs gemaakt en werden deze kinderen in die wakken gestopt en met stokken onder het ijs geduwd.
Het ene verhaal is nog gruwelijker dan het andere. Zoveel wat toen is gebeurd is bij ons nog zo onbekend. Ook in Oekraine zelf is dit lang verzwegen. Pas sinds de val van het ijzeren gordijn wordt dit op de scholen onderwezen.
Uit Bratslav komt de bekende rabbi Nachman van Bratslav, een volgeling van hem ligt daar ook begraven. We hebben zijn graf bezocht.

Een deel van de groep bleef in Bratslav overnachten, wij reisden met het andere deel door naar Bershad over een erg slechte weg voor de overnachting daar, waar we rond 23.00 uur aankwamen.

Vandaag begonnen we met het ontbijt waarna Fima, de verantwoordelijke voor de Joodse gemeenschap van Bershad ons veel vertelde over de geschiedenis van het Joodse leven in Bershad. Fima is een wandelende encyclopedie en weet niet van ophouden om daarover te vertellen.
We bezochten enkele mensen in Bershad die een voedselpakket van ons ontvangen. We waren onder de indruk van de omstandigheden waarin zij leven en van de dankbaarheid en de gastvrijheid. Wij werden overladen met snoepjes en mochten niet weigeren deze aan te nemen. Iedereen kreeg een grote hand vol.
Bij de synagoge kregen we een kookworkshop van Fima, hij leerde ons een soort omelet te maken van matzes. Deze konden we proeven bij onze lunch die we kregen bij het buitenrestaurant Koen.
Na de lunch hadden we een ontmoeting met de Joodse gemeenschap van Bershad die hun voedselpakket op kwamen halen.

In de middag was het al gauw weer tijd voor onze Aliyah terug naar Vinnitsa om op tijd te zijn voor het uitdelen van de voedselpakketten daar. Tot onze verbazing zagen we op de terugweg op verschillende plaatsen wegwerkers bezig met het opvullen van de talloze gaten in de weg. Het kan dus blijkbaar wel, ook in Oekraïne. ;)

Aangekomen in Vinnitsa stonden er ruim 180 mensen bij het Joods agentschap te wachten op een voedselpakket. Indrukwekkend om deze hoeveelheid te zien en opnieuw bijzonder om de dankbaarheid in de ogen van deze mensen te zien. Na een korte ontmoeting met Rita Trachtenberg van het Joods agentschap, hadden we ons diner in de Joodse school van Vinnitsa. Opnieuw een ruime keus en meer dan genoeg!

Na weer een lange, intensieve dag is het heerlijk om ons bed in te kunnen kruipen.